بررسی تأثیرات شیوه های ساخت و تزیین ظروف سفالی و سرامیکی صفوی بر نمونه های ساخته‌شده در دورۀ قاجار

مطالعه و بررسی ظروف سفالی ایران، افزون‌بر آشنایی با فرهنگ‌ها در سلسله‌ها و ادوار مختلف، تداوم تأثیرات این هنر را در هر دوره آشکار می‌سازد. شیوه‌های ساخت و تزیین (به‌ویژه درخصوص نقوش به‌عنوان عنصر اصلی تزیینی در سفالینه‌ها) بارزترین اسناد تداوم تأثیرات در این اشیا هستند. در مقالۀ پیش رو با مطالعه و مقایسۀ تعدادی از سفالینه‌های صفوی و قاجار تأثیرات شیوه‌های ساخت و تزیین و همچنین تأثیرات طرح و نقش سفالینه‌های صفوی بر ظروف سفالی و سرامیکی قاجار بررسی می‌شود. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در میان انواع ظروف سفالی و سرامیکی تولید‌شده در دورۀ صفوی شیوۀ ساخت و تزیین ظروف سفیدآبی، ظروف فیروزه‌ای با تزیینات قلم‌سیاه (دستۀ اول از ظروف کوباچه) و ظروف زرین‌فام و ظروف گامبرون در دورۀ قاجار تداوم داشته‌اند و تأثیرات‌ آن‌ها در شکل، رنگ و طرح و نقش نمونه‌های قاجاری کاملاً ملموس است. اما در میان انواع سفالینه‌های قاجار گروهی از ظروف سرامیکی پلی‌کروم نیز به‌میزان زیادی در این دوره تولید شده‌اند که، اگرچه ازنظر شیوۀ ساخت تغییر چندانی نکرده‌اند، ازنظر نقش و رنگ و شیوۀ طراحی با ظروف پلی‌کروم صفوی تفاوت دارند و ویژگی‌های مختص دورۀ قاجار را به نمایش می‌گذارند. البته طرح‌ و نقش برخی از نمونه‌های تولید‌شدۀ این نوع سفالینه‌ در دورۀ احیاگری نیز موضوعاتی ملهم از تاریخ و سفالینه‌‌های صفوی دارند. ظروف شبیه‌سازی‌شده از چینی‌های مینایی چین نیز قسمت عمده‌ای از تولیدات این دوره‌اند که در دورۀ صفوی تولید نمی‌شده‌اند. همچنین کپی‌های ظروف ایزنیک برای مجموعه‌داران اروپایی گروه دیگری از تولیدات این دوره‌اند.  روش این تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی بوده و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه‌ای و همچنین براساس مطالعات میدانی استوار است.